دین پژوهی

بهنام مدی در یادداشتی به مناسبت سالگرد درگذشت داود فیرحی، به مسئله‌نما بودن مسئله سکولاریسم برای جامعه ایران در اندیشه فیرحی پرداخته است. نویسنده در این یادداشت مسئله ایران را از نگاه این استاد علوم سیاسی، دموکراسی و اقتدارگرایی توصیف کرده است و به این موضوع پرداخته که فیرحی طرحِ بحث سکولاریسم در ایران را یک بحث انحرافی می‌دانست.1) با تأسیس حکومت اسلامی در ایران و بروز مسائل و بحران‌های آن، بعضی از متفکران و روشنفکران، راهِ برون‌رفت از این بن‌بست و بحران را که هر روز عمق و دامنه آن نیز بیشتر می‌شود «سکولاریسم» دانسته‌اند. بر این اساس، مشکل جامعه امروز ایران، رابطه بین دین و سیاست یا نهاد دین و نهاد دولت یا چیزی از این جنس است و راه‌حل نیز قطع این ارتباط است.2) البته سکولار یا سکولاریسم در ایرانِ امروز، با تلاشِ نیروهای نظم سیاسیِ موجود، به یک دشنام و ابزاری برای تخطئه مخالفان هم تبدیل شده است. آنان مخالفان خود را، چه غیرمذهبی و چه حتی مذهبی، سکولار می‌خوانند تا با چنان «انگی» مخالفین خود را از میدان مناسباتِ موجود خارج کنند. در واقع، در افواهِ این افراد، سکولار کاربردی چون «لیبرال» دارد که زمانی به دشنام تبدیل شده بود و معنایی مانند بی‌ناموس داشت. برای اینان، سکولار نیز معنایی چون بی‌دین و بی‌ایمان و مادی یا دست کم سست‌ایمان دارد.3) در مقابل، کسانی چون فیرحی مسئله تاریخیِ ایران معاصر، از مشروطه تا کنون، را سکولاریسم نمی‌دانستند بلکه مسئله تاریخیِ ایران را دموکراسی و اقتدارگرایی می‌دانستند. از نظر فیرحی، مسئله سکولاریسم برای ایران یک «مسئله‌نما» یا یک مسئله «بی‌ربط» است. در ارتباط با انقلاب مشروطه، فیرحی معتقد بود که انقلاب مشروطه ایران نه دائر مدارِ سکولاریسم و جدایی دین از س, ...ادامه مطلب