دین پژوهی

کریستین ریگتا به امروز هیچ مطالعه‌ای انجام نشده بود که در آن بررسی شود دین‌مداری و معنادار دانستن زندگی چه ارتباطی با کاهش نشانگان افسردگی دارد. این موضوعی است که هدف پژوهشگران حاضر است.بسیاری از مواقع می‌شنویم که تسلیم و سرسپردگی در برابر یک قدرت بالاتر می‌تواند احساس شادی و خوشبختی را برای انسان به ارمغان بیاورد و این احساسی است که بسیاری از پیروان ادیان در سراسر جهان در آن سهیم هستند. این مدّعا در مطالعه جدیدی که در نشریه «روندهای روان‌شناسی[1]» منتشر شده به اثبات رسیده است. به منظور انجام این مطالعه، یک نظرسنجی آنلاین بر روی 279 نفر (که 72% آن‌ها زن بودند) انجام گرفت تا ارتباط میان سطح دین‌مداری و نشانگان افسردگی مورد بررسی قرار گیرد.در پرسش‌نامه سؤالاتی درباره دین‌مداریِ باطنی افراد، معنادار دانستن زندگی و افسردگی، اضطراب و استرس مطرح شده بود. مورد اول یعنی دین‌مداری باطنی، به تجربه شخص مبنی بر ارتباط با مقدّسات یا ماوراء اشاره دارد. بارها به اثبات رسیده که این دست ارتباطات معنوی بر سلامت جسم و روان انسان تأثیرگذار است. به همین ترتیب، معنادار پنداشتن زندگی با احساس اضطراب، افسردگی و استرس ارتباط منفی دارد (یعنی باعث کاهش چنین احساساتی می‌شود).نتایج مطالعه نشان داد که دین‌مداری باطنی 13% واریانس «معنادار پنداشتن زندگی» و 2% (این رقم به لحاظ آماری مهم است) واریانس «افسردگی» را تشکیل می‌دهد. با یکسان نگاه داشتن متغیّر «دین‌مداری باطنی»، پرده از تأثیرِ میانجی‌گرانه «معنادار پنداشتن زندگی» بر افسردگی برداشته شد (که قریب به 20% واریانس را تشکیل می‌داد).این دستاورد بر مطالعات پیشین مهر تأیید می‌زند. نظریه‌هایی وجود داشت دالّ بر این که دین‌مداری تأثیر مثبتی دارد، ولیکن این نظریه, ...ادامه مطلب

چهارشنبه بیست و سوم خرداد ۱۴۰۳ - 12:31 - محسن محصل یزدی - آزاد ارمکی، جامعه شناس در خصوص رابطه دین و جامعه معتقد است: شما ملکم خان یا آخوندزاده را نگاه کنید. بعد سراغ تقی‌زاده، هدایت، بزرگ علوی، توده‌ای‌ها و حتی روشنفکران دینی مانند مرحوم مطهری، شریعتی و… بروید. مشکل اساسی همه اینها طرح غلط از وضعیت دین در ایران بوده است.پرسش از نسبت میان دین و جامعه خصوصاً در دوران مدرن به مسئله‌ای بغرنج و اساسی تبدیل شده است. جامعه مدرن به‌نوعی تکلیف خود را با دین مشخص کرده و با کنارگذاشتن دین از جایگاه فرانهادی، آن را تبدیل به نهادی اجتماعی کرده است. اما در نقطه مقابل حرکت مدرن، جامعه ایران همچنان بر ماهیت دینی خود تأکید داشته و مبتنی بر همین نگاه، انقلابی دینی را رقم زده است.حال جای این پرسش باقی است که نسبت میان دین و فرهنگ در دوره فعلی و به‌ویژه با بروز تحولات جهانی چگونه خواهد بود؟ از طرف دیگر دین و فرهنگ چه نسبتی با امر توسعه و مدرن‌شدن پیدا خواهد کرد؟ آیا ما برای مدرن‌شدن خود پاسخ متفاوتی از آنچه در غرب پیرامون نسبت این دو گفته شده خواهیم داشت؟در این بخش با دکتر تقی آزاد ارمکی – استاد پیشکسوت جامعه‌شناسی دانشگاه تهران – به گفت‌وگو نشسته‌ایم تا حاصل تأملات ایشان راجع به نسبت دین و جامعه در ایران بدانیم. مشروح این گپ و گفت را در ادامه می‌خوانید.کدام جامعه؟ کدام دین؟در ابتدا می‌خواستم تصویر خود را از نسبت میان دین و جامعه به‌ویژه در تجربه ایران معاصر بیان کنید تا مبتنی بر آن بتوانیم مباحث بعدی را مطرح کنیم.آزاد ارمکی: در خصوص رابطه دین و جامعه باید برگردیم به این توضیح که منظورمان کدام جامعه و, ...ادامه مطلب

سه شنبه هجدهم اردیبهشت ۱۴۰۳ - 12:27 - محسن محصل یزدی - گروه علمی نقد الحاد جدید مؤسسه فرق و ادیان حق‌پژوهی در گزارشی به نقد و بررسی مواضع اخیر رئیس انجمن جامعه شناسی ایران پرداخته و آورده است: مقوله دین‌گریزی مسأله‌ای است که با تحلیل روند و بررسی متغیرهای گوناگون قابل بررسی است و با استناد به تک مسأله و با یک‌جانبه‌گرایی و خلط موضوعات بدست نمی‌آید!کسی که در مسند انجمن جامعه‌شناسی ایران قرار گرفته و بدون توجه به این مطلب که امروز نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران به جهت اهمال و ترک فعل ۳۱ نهاد مرتبط با عفاف و حجاب، بدنبال انجام تکلیف قانونی و حفظ امنیت اخلاقی جامعه است، با استفاده مکرر از تعبیر نادرست و تحمیلی «حجاب اجباری»، مدعی می‌شود: «پافشاری برای حفظ حجاب اجباری به تکرار هرچه بیشتر اختلافات و تنش‌های اجتماعی ختم می‌شود».این جامعه شناس با ادعا اینکه «هر روز فاصله و شکاف‌های عمیق‌تری بین ارزش‌ها و هنجارهای حاکمیت با مردم دیده می‌شود»، تلاش دارد همواره عده‌ای هنجارشکن و قانون‌گریز را «مردم» تلقی کند! اما اقشار عظیم ملت مومن و مسلمان ایران که مطالبه تحقق امنیت اخلاقی در قالب پوشش و حجاب دارند را، نادیده بگیرد و آنان را «مردم» نداند!این استاد بازنشسته دانشگاه با نسبت دادن جمهوری اسلامی ایران به «یک‌دست‌سازی با زور و فشار از بالا» و بدون در نظر گرفتن خواست عموم مردم ایران- که مخالف ولنگاری فرهنگی، برهنگی و بی‌بندوباری هستند و همواره با حضور خود در مشارکتهای اجتماعی وفاداری خود را به قانون اساسی و نظام اسلامی اعلام کرده‌اند-، مدعی می‌شود: «تاریخ نشان داده است که پروژه «یک‌دست‌سازی» در , ...ادامه مطلب

پنجشنبه چهاردهم اردیبهشت ۱۴۰۲ - 10:59 - محسن محصل یزدی - آیا همواره علم و دین ناگزیرند در تضاد با هم باشند؟نیکولاس اسپنسر در کتابش به نام «Magisteria» صورتبندی ارائه شده در کتاب «تاریخ تضاد علم و دین» را که مورد حمایت ریچارد داوکینز و دیگران قرار گرفته، گمراه‌کننده می‌داند. به نظر او برای قرن‌ها علم و دین «بی‌پایان و به طرز شگفت‌انگیزی در هم تنیده شده‌اند». این روایت اسپنسر از رابطه علم و دین، حتی برای خوانندگانی که تمایل به مخالفت با او دارند روح‌بخش انگاشته شده است. اواخر قرن نوزدهم دو کتاب درباره علم و دین به فاصله یک دهه از یکدیگر منتشر شد. ویلیام گراهام در «آیین علم» سعی کرد ایده‌های علمی جدید را با ایمان تطبیق دهد. در سال 1881، چارلز داروین که در آن زمان یک لاادری (آگنوستیک) بود، به او گفت: «تو اعتقاد درونی مرا بیان کردی، هر چند بسیار واضح‌تر و روشن‌تر از آنچه می‌توانستم بگویم، اینکه جهان نتیجه تصادف نیست.» کتاب دیگر اما سروصدای بسیار بیشتری به‌پا کرد. «تاریخ تضاد علم و دین» نوشته جان ویلیام دریپر یکی از اولین کتابهای پساداروینی بود و این دیدگاه را مطرح کرد- همانطور که از عنوانش پیداست- که علم و دین سخت در تعارض‌اند. این کتاب که به شدت از سوی ناشر تبلیغ شد، پنجاه نوبت در آمریکا و بیست و چهار بار در بریتانیا چاپ و به حداقل ده زبان ترجمه شد. کتاب پرفروش دریپر داستانی از ستیز را روایت می‌کند که از آن زمان تاکنون، به روایت غالب رابطه این دو بدل شده است.نیکولاس اسپنسر در کتاب جدید روشنگرش «Magisteria» ادعا می‌کند این صورتبندی که اخیراً مورد حمایت ریچارد داوکینز و دیگران قرار گرفته،, ...ادامه مطلب

تاريخ : یکشنبه بیستم فروردین ۱۴۰۲وقتی سازمان جهانی بهداشت آغاز پاندمی کرونا (کووید 19) را حدود سه سال پیش اعلام کرد، حیات دینی در امریکا دستخوش تحولی عظیم شد. بسیاری از تحلیلگران این دغدغه را داشتند که آیا با کرونا و بسته شدن موقت کلیساها و سایر عبادتگاه‌ها حضور فیزیکی افراد رو به کاهش خواهد گذاشت؟ آیا بسیاری از افرادی که با کرونا حضور فیزیکی خود را در مراسم مذهبی متوقف کردند، پس از رفع محدودیت‌ها دوباره به گردهمایی‌های دینی و مذهبی بازخواهند گشت؟ آیا با ارائه گسترده خدمات مجازی دامنه جغرافیایی جماعت دیندار به ویژه جوانان افزایش یافته و اجتماعات دینی مخاطبان جدیدی جذب خواهند کرد؟ بنابر گزارش مرکز تحقیقات پیو، گروه مشخصی از امریکایی‌ها به صورت مجازی یا حضوری در طول دوران پاندمی کرونا در مراسم مذهبی شرکت کرده‌اند، اما به هرحال درصد مشارکت حضوری کمی کمتر از قبل است.نشانه‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد مشارکت فیزیکی در خدمات مذهبی از سال 2019 قبل از شیوع کرونا و کووید 19، اندکی کاهش یافته است. سهم بزرگسالان امریکایی که می‌گویند معمولاً حداقل یک بار در ماه در مراسم مذهبی شرکت می‌کنند، نسبتاً کاهش یافته است (کاهش 3 درصدی از 33 به سی). در این بازه زمانی و از هر پنج امریکایی تنها یک نفر نسبت به قبل از پاندمی کمتر مشتاق حضور فیزیکی در مراسم است.مرکز تحقیقاتی پیو از تابستان 2020، پنج نظرسنجی انجام داده است که در آنها از بزرگسالان امریکایی پرسیدیم که آیا در ماه قبل حضور فیزیکی در مراسم مذهبی داشته‌اند یا به طور مجازی (از طریق پخش آنلاین یا تلویزیون)؟در اولین نظرسنجی در ژوئیه 2020- زمانی که بسیاری از کلیساها، کنیسه‌ها، مساجد و سایر عبادتگاه‌ها حضور را محدود کرده یا حتی متوقف کرده بودند- , ...ادامه مطلب

پروفسور سوجیت شیواساندارام، استاد تاریخ جهان دانشگاه کمبریج، در دوره تابستانی علم و دین در دانشگاه کمبریج موضوع تاریخ جهانی علم و دین را برای ارائه انتخاب کرده بود. وی معتقد است دانشمندان قرن نوزدهم و بیستم، اغلب اروپایی، سفیدپوست و مذکر بودند و بیشتر افرادی که به عنوان کارگر میدانی یا گردآورنده داده، زیردست آن‌ها کار می‌کردند، از دیگر نژادها بودند که نشان از تأثیر امپریالیسم، نژادپرستی و مردسالاری در روند تحقیقات علمی دارد؛ در حالی‌که دانش بومیان مناطق مورد هجوم اروپاییان در مورد طبیعت، از مهم‌ترین خاستگاه‌های علم مدرن است.تاریخ جهانی علم و دین(Global History of Science and Religion)ارائه دهنده: پروفسور سوجیت شیواساندارام[1]، استاد تاریخ جهان دانشگاه کمبریجارائه شده در کنفرانس علم ودین، جولای 2022تلخیص و برگردان به فارسی: سپیده کیکاوسی، کارشناس ارشد حقوق بشر دانشگاه شهید بهشتی، فاطمه سعیدی، کارشناس روانشناسی دانشگاه شهید بهشتیعلم، از انقلاب‌های علمی مختلفی سرچشمه گرفت و برای گسترش، به صنعت نیاز داشت؛ انقلاب صنعتی اروپا، نقش مهمی را در این زمینه ایفا می‌کند. برای یافتن منشأ علم مدرن، بایستی از انقلاب صنعتی، مدرنیزاسیون و سکولاریزاسیون در غرب، فراتر برویم و آن را در بخش‌هایی از خاورمیانه و آسیای جنوبی جستجو کنیم. به‌عبارتی، تلاقی سنت‌های متعدد، علم را به وجود آورده است.دانشمندان قرن نوزدهم و بیستم، اغلب اروپایی، سفیدپوست و مذکر بودند و بیشتر افرادی که به عنوان کارگر میدانی یا گردآورنده داده، زیردست آن‌ها کار می‌کردند، از دیگر نژادها بودند که نشان از تأثیر امپریالیسم، نژادپرستی و مردسالاری در روند تحقیقات علمی دارد؛ در حالی‌که دانش بومیان مناطق مورد هجوم اروپاییان در مورد طبیعت, ...ادامه مطلب

گردشگری حلال در دهه اخیر با رشد چشمگیری در سراسر جهان روبه‌رو شده و امروز مسلمانان بیشتری خواستار سفر به مناطقی هستند که دارای امکاناتی همچون فضای مناسب برای عبادت، در دسترس بودن غذای حلال و تفریحات منطبق با شریعت اسلامی باشد.شرکت انگلیسی «حلال بوکینگ» که در زمینه رزرو اقامتگاه‌ها و مراکز تفریحی حلال فعال است، موفق شده خدمات خود را به صدها هزار گردشگر مسلمان در چهار گوشه جهان ارائه و رضایت آنها را جلب کند. با استقبال مسلمانان از صنعت گردشگری حلال، کارآفرینان زیادی به فعالیت در این حوزه روی آورده و کوشیده‌اند با ارائه طرح‌های خلاقانه سهمی از این بازار رو به رشد را از آن خود کنند.یکی از نوآوری‌ها در زمینه گردشگری حلال، وب‌سایت بریتانیایی حلال بوکینگ (HalalBooking.com) است. حلال بوکینگ، وب سایتی برای  جستجو و رزرو اقامتگاه‌های منطبق با ارزش‌های اسلامی در گوشه و کنار جهان است که به کاربران امکان می‌دهد هتل‌ها و ویلاهای دارای امکانات حلال را به صورت آنلاین بر اساس نیازهای خود رزرو کنند.این وب‌سایت در سال ۲۰۱۴ توسط چند کارآفرین مسلمان که تجربه مدیریت شرکت‌های مسافرتی را داشتند تأسیس شد. آنها گرد هم آمدند تا ایده یک وب‌سایت جستجوی جهانی مقاصد سفر حلال را عملی کنند.بنابراین، این وب‌سایت برای پیدا کردن محل اقامت خانوادگی در مناطق ساحلی در تعطیلات و یا برای استراحت در هتل در شهرها یا یافتن یک اقامتگاه ویلایی، به گردشگران مسلمان کمک می‌کند.در HalalBooking این امکان وجود دارد که امکانات و خدمات حلال‌پسند را در مقصد سفر خود جستجو کنید. کاربران همیشه هتل‌ها و اقامت‌گاه‌هایی را پیدا خواهند کرد که می‌توانند غذای حلال را چه در آن محل و چه در مناطق اطراف آن پیدا کنند.با رزرو اقامتگاه از ط, ...ادامه مطلب

صلح‌پژوهان مدت‌ها است متوجه شده‌اند که دانش‌های بومی منجر به برنامه‌ریزی کاربردی‌تر و مؤثرتر می‌شود. با این حال، دانش جنسیت و هویت‌های تراجنسیتی و همچنین شیوه‌های فرهنگی مرتبط با آن علیرغم اینکه اغلب معانی نمادین، مذهبی و سیاسی بسیار مهمی دارند عمدتاً مغفول مانده است.جنسیت و اقلیت جنسی[۱] ([۲]GSM) در زمینه‌های دینی اغلب در مقایسه با موضوعاتی مانند سیاست، خشونت و صلح، به صورت حاشیه‌ای تلقی می‌شوند. با این حال، در سال‌های اخیر شاهد این رویکرد هستیم که فرآیندهای صلح، جنسیت و اقلیت‌های جنسی را به اهداف مثبت و منفی ارتقا می‌دهند.اقلیت جنسی اغلب در زمینه‌های دینی به گونه‌ای ظاهر می‌شود که صلح‌پژوهان ممکن است انتظار نداشته باشند. کویت اخیراً قانونی را لغو کرد که در آن «تقلید از جنس مخالف» را پس از استفاده از این قانون برای هدف قرار دادن افراد تراجنسی غیرقانونی اعلام کرد.در فوریه امسال، یک زن تراجنسیتی در پاکستان با تبدیل شدن به اولین پزشک تراجنسیتی در پاکستان بسیار خبرساز شد.این مثال‌ها نشان می‌دهد که جنسیت و اقلیت‌های جنسی صرفاً به این دلیل که دین، نیروی قدرتمندی در یک جامعه خاص است، در حاشیه وجود ندارند. بنابراین ضرورت دارد صلح‌پژوهان با اقلیت‌های جنسیتی و جنسی تعامل داشته باشند.با کاوش در پیوند اقلیت جنسی و جوامع دینی، می‌توان جوامع بومی را بهتر شناخت و اطمینان حاصل کرد که فرآیندهای صلح اقلیت جنسی را در حاشیه نمی‌گذارند. چرا رابطه بین اقلیت جنسی و دین نادیده گرفته شده است؟از آنجایی که سرعت بررسی رابطه اقلیت جنسی و دین قابل توجه نیست، باید در نظر گرفت چرا این تلاقی وهله اول مورد بررسی قرار نگرفته است و اغلب اشتباه درک شده است.تاکنون انگیزه کمی برای بررسی رابطه اقلیت جنسی ودین, ...ادامه مطلب

نگاهی به روند افزایش محدودیت‌های دینی در سراسر جهاندهمین گزارش سالیانۀ مؤسسۀ پژوهشی پیو حاکی از آن است که از سال 2007 تا 2017، دولت‌ها محدودیت‌های دینی را به طور چشمگیری افزایش داده‌اند. این محدودیت‌ه, ...ادامه مطلب

پنج واقعیت درباره دین در کانادامایکل لیپکادر ایالت کبک کانادا به‌تازگی قانونی به تصویب رسیده که به بسیاری از کارمندان دولت اجازه استفاده از نمادهای مذهبی را در محلّ کارشان نمی‌دهد. این قانون موافقان و, ...ادامه مطلب

بیش از 20درصد کشورهای جهان دارای دین رسمی هستند تقریباً از هر پنج کشور جهان یک کشور (20درصد) دارای دین رسمی است و 20درصد از کشورها نیز دارای یک دین مرجّح یا موردعلاقه هستند. به گزارش دین‌آنلاین براساس تحقیقات صورت‌گرفته توسّط مرکز پژوهشی پی,کشورهای ...ادامه مطلب

چرا روحانیان و رهبران دینی نباید در سیاست و احزاب ورود کنند؟ قانونی در امریکا از سال 1954 میلادی به تصویب رسیده که بر اساس آن عبادتگاه‌ها که معاف از مالیات هستند نباید از احزاب و نامزدهای آنان در امور سیاسی حمایت کنند. این قانون متمم جانسون نام دارد. البته برخی از روحانیان امریکایی احساس می‌کنند که این محدودیتی غیرمنصفانه است. آن‌ها بر این باورند که باید از امکان جانبداری از نامزدها یا احزابی که توصیه می‌کنند برخوردار باشند. باوجود این، آنان از احتمال فسخ وضعیت معاف از مالیات به دلیل مداخله آنان در سیاست رنجیده‌خاطرند. دیوید والپ در یادداشتی که در زمان انتخابات ریاست جمهوری امریکا ب,چرا,روحانیان,رهبران,دینی,نباید,سیاست,احزاب,ورود,کنند؟ ...ادامه مطلب

دین در فرهنگ ژاپنی از دیدگاه پروفسور شونجی هوساکا*：مفهوم دین برای ژاپنی ها：اصطلاح دین (DIN) یا Religion واژه ای کلیدی در یگانه پرستی سامی، یهودیت، مسیحیت و اسلام است. از سوی دیگر، مردمی که به شینتو، آیین بودا و آیین هندو اعتقاد دارند معتقد به خدایان متعدد هستند و عموما فکر می کنند که مذهب می تواند آنها را به سطح زندگی بالاتر یا غنی تر تحت هر شرایطی برساند. فرهنگ ژاپنی شامل پرستش خدایان متعدد با توجه به پیش زمینه فرهنگی خود است. ژاپنی هایی که چنین عقیده ای دارند با شادمانی و کمال زندگی می کنند. آیین بودا دارای عوامل و عناصر مذهبی چند خدایی بود که به نوبه خود ,دین در فرهنگ معین,دین در فرهنگ,نقش دین در فرهنگ,دین فرهنگ,دین فرهنگ هلاکویی,نقش دین در فرهنگ ایران,نقش دین در فرهنگ سازی,تاثیر دین در فرهنگ,نقش دین در فرهنگ سازی توسعه علمی,جایگاه دین در فرهنگ ...ادامه مطلب